سامانه مودیان مالیاتی فراریان مالیاتی را شناسایی می کند

سامانه مودیان مالیاتی از نیازهای اساسی نظام اقتصادی کشور است که از فرار دانه ‌درشت‌های مالیاتی جلوگیری می‌کند. با راه اندازی سامانه مودیان مالیاتی تقویتی در نظام مالیاتی صورت می پذیرد  و جامعه آماری و داده‌های اطلاعاتی در حوزه مالیاتی بیشتر می شود، به همان اندازه ضعف‌ها و کاستی‌ها و خلأها در حوزه مالیات‌ستانی مشخص و یا برطرف خواهد شد. در این خصوص نیز از طرفی اگر این مشکلات برطرف نشود، مالیات‌ستانی به چالشی بزرگ و معضلی اساسی برای دولت سیزدهم تبدیل می‌شود و دردسرهای زیادی را ایجاد خواهد کرد.

سامانه مودیان مالیاتی از نیازهای اساسی دولت و کشور به ویژه در شرایط کنونی اقتصادی است و به طور قطع این سامانه به میزان قابل توجهی جلوی فرار مالیاتی را خواهد گرفت. در این خصوص خبر نگار درآمد نیوز به سراغ اقای غلامحسین دوانی از پیشکسوتان جامعه مالی و حسابداری و عضو جامعه حسابداران رسمی ایران رفت.  دوانی اظهار داشت با توجه به پیشرفته بودن سیستم فوق تعداد مودیان مالیاتی کشور به ۲۱ میلیون نفر می رسد و نگرانی که وجود دارد این است که زیرساخت های مخابراتی فعلی کشورمان امکان بهره برداری مناسب  و کامل از سیستم را فراهم نکند.  نگرانی دومی که از سوی اهالی فن نظام مالیاتی وجود دارد این می باشد که سامانه هنوز قطعی نشده است، بنابرین مجبور خواهند بود هرچه مودی ادعا کند بپذیرند و قطعی تلقی کنند.

غلامحسین دوانی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و از کارشناسان ارشد مالیاتی کشور درخصوص مزیت سامانه مودیان مالیاتی و پایانه های فروشگاهی گفت: اساسا نظام  های مالیاتی درکشورهای توسعه یافته الکترونیک محور است. با ساختارهای ممیزی قدیم که توسط ماموران مالیاتی  مورد بررسی قرار می گرفت، فاصله دارد. سامانه مالیاتی در واقع ممیز محور نیست و بنابر این مزیت فساد ناپذیری دارد  وی در ادامه گفت؛  سامانه مالیاتی ایران از الگوهای بین المللی پیروی می کند. در همه جای دنیا مودی مالیاتی در موعد مقرر باید گزارش های مالیاتی خود را  ارسال نماید، و به محض ارائه اظهارنامه مالیاتی تکلیف پرونده مودی همان زمان بصورت سیستمی مشخص می شود.

دوانی در خصوص پیشینه سامانه مالیاتی و هوشمندی سازی فرایند های مالیاتی کشورمان گفت: فاز اول طرح جامع هوشمند سازی مالیاتی ایران توسط بزرگترین موسسه حسابرسی و مشاوره مالی جهان «موسسه  دیلویت شعبه کانادا»، طراحی شده است. اما متاسفانه مشکلات تحریم و همینطور پرونده  فوت خبرنگار ایرانی و کانادایی در کشورمان باعث شد شرکت دیلویت پروژه فوق  بمنزله تحریم ایران ترک کند. اما این موسسه به ایران توصیه نمود ادامه این طرح باید توسط موسساتی که در این زمینه تجربه طولانی و عمیق دارند ادامه یابد. بنابرین طرح توسط شرکت بول فرانسه انجام شد. بول فرانسه نظام جامع مالیاتی ایران را در سی و سه فاز برنامه ریزی و با موفقیت طراحی و تحویل داد. اما متاسفانه تحویل گیرنده حرفه ای جهت تحویل پروژه وجود نداشت تا نقاط ضعف آن را تشخیص دهد. همچنین دانش کافی جهت بهره برداری از طرح نیز وجود نداشت.

دوانی ادامه داد: سیستم سامانه مالیاتی کشورمان سامانه ای است که فارغ از طرح جامع مالیاتی کشورطراحی شده است و همه مودیان موظفند در این سامانه ثبت نام کنند. برای ثبت نام کنندگان یک کار پوشه و یک کد در سامانه طراحی شده است که این کار پوشه باید هر روز توسط مودی بازدید و به روز شود. چیزی که هم اکنون مشابه آن برای سامانه ارزش افزوده  در حال اجراست.

 ایشان در خصوص چگونگی فرایند های سامانه مودیان مالیاتی ادامه داد: کد ملی ثبت نام کنندگان حقیقی باید با تلفن همره آنان  مطابقت داشته باشد.  برای ثبت نام کنندگان حقوقی، کد اقتصادی و کد ملی مودی حقوقی با یکدیگر  هم پوشانی دارد. هنگام ثبت نام هر یک از این اشخاص رمزعبوری ازطریق پیامک  ارسال می شود که از طریق آن می توانند وارد این سامانه شوند. پس از ثبت نام، ازآن تاریخ به بعد؛ اطلاعات معاملات مودیان مالیاتی از طریق  دستگاه کارت خوان، یا درگاه الکترونیکی  و یا هر سیستم الکترونیکی که مودی که به سامانه متصل شود، وارد کارپوشه آنها در سامانه می شود. ضمنا هر دستگاه الکترونیکی، که از جانب مودی به سامانه متصل می شود شماره سریال حافظه مالیاتی ایشان را درآنجا به نام مودی ثبت می شود. در واقع در راستای اجرای ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، بانک مرکزی موظف است با همکاری سازمان مالیاتی نسبت به ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان بانکی یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی اقدام کند. گفتنی است که این مهلت الصاق مجدد، صرفا برای درخواست الصاق دستگاه‌های کارتخوان بانکی و یا درگاه‌های پرداخت الکترونیک به پرونده مالیاتی می‌باشد و پذیرنده‌های بانکی که الصاق نشده به صورت خودکار غیرفعال خواهند شد.

شرکت های کاغذی حذف می شوند

دوانی در خصوص چگونگی صدور صورتحسابهای کارفرمایان به خبرنگار درآمدنیوز گفت:   صورتحساب معاملات مودیان دیگر  مانند سابق که بصورت فیزیکی صادر نمی شود پس از ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی و اعلام توسط دستگاه ذیربط  بشکل  الکترونیکی در سامانه ثبت می شود. این صورت حساب ها به کار پوشه خریداران جهت گرفتن تایید معامله ارسال می شود. در صورت تایید معامله از سوی خریداریا صاحبان کسب و کار، معامله از نظر سازمان نظام مالیاتی قطعی تلقی می شود،  بنابراین صورت حساب ها جهت بررسی درآمد عملکرد و ارزش افزوده مودی مورد بررسی قرار می گیرد. اما اگر معامله از سوی خریدار تایید نشود، معامله قطعی تلقی نمی شود.

وی گفت : سازمان مالیات جهت افزایش دقت در طبقه بندی فعالیت‌های اقتصادی و مشاغل و تسهیل در روند امور مالیاتی، به هر فعالیت یک کد مالیاتی اختصاص می‌دهد، که اینتاکد نامیده می‌شود. اینتاکد به گونه ای عمل می‌کند تا شما با داشتن کد مالیاتی، تعریف دقیق و منحصر به فردی نسبت به نوع فعالیت خود به سازمان مالیات ارائه دهید.

البته پیش بینی شده که پس از استقرار سامانه مالیاتی موضوعیت ارسال فهرست معاملات فصلی موضوع ماده ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر از بین خواهد رفت. از ویژگی های سامانه مودیان قطع رابطه  مودی – مامورمالیاتی بصورت فیزیکی  و حذف برخی از فساد های مالیاتی فعلی است. در گذشته یکی از مشکلات اساسی سازمان امور مالیاتی وجود صدها شرکت های کاغذی بود که در رسیدگی های مالیاتی بسیار مساله ساز نیز بود. با راه اندازی سامانه مودیان مالیاتی مشکل این نوع شرکتها حل خواهند شد . به عنوان مثال قبلا از نام افراد به عنوان خریدار سوء استفاده می شد اما با آمدن و راه اندازی سامانه این مشکل مرتفع خواهد شد تنها نگرانی که وجود دارد این است که زیرساخت های مخابراتی فعلی کشورمان امکان بهره برداری مناسب  و کامل از سیستم را فراهم نکند.  نگرانی دومی که از سوی اهالی فن نظام مالیاتی وجود دارد این می باشد که سامانه هنوز قطعی نشده است، بنابرین مجبور خواهند بود هرچه مودی ادعا کند بپذیرند و قطعی تلقی کنند. آنچه که اعلام شده است این سامانه با راه اندازی  فازهای بعدی  فرایند های الکترونیکی تکمیل و رسیدگی های سنتی بتدریج حذف خواهد شد.

دوانی در پاسخ سووال خبرنگار در آمد نیوز در خصوص اینکه آیا سامانه مودیان مالیاتی تهدیدی برای  شغل مشاغل حسابداری می باشد ؟ اظهارداشت؛ اتفاقا تغییرات نظام مالیاتی بازار گسترده خدمات مالیاتی را برای حسابداران فراهم خواهدآورد زیرا با راه انداری سامانه مالیاتی و اجرای کامل قانون پایانه های فروشگاهی بازار وسیعی برای حساب داران ایجاد می شود که در آن باید به مودیان جهت تنظیم اظهار نامه  خدمات رسانی کنند. کسب و کارهای  بیشتری جهت تکمیل صورتهای الکترونیکی و اظهار نامه های مالیاتی خود به حسابداران مراجعه می نمایند. اگر ما تا به امروز حدود پنج و نیم میلیون مودی داشته ایم در صورت تصویب و اجرای مالیات بر خانه های خالی، ماشین های لوکس، اجاره و املاک، عایدی سرمایه وتصویب اصلاحیه جدید قانون مالیات های مستقیم احتمالا  تعداد مودیان به بیست و یک میلیون و بیشتر خواهد رسید.  دغدغه ای که وجود دارد این است که آیا سیستم مالیاتی ایران ظرفیت پذیرش این تعداد مودی را دارد، آیا مخابرات  کشورمان می تواند زیر ساخت لازم را برای ورود مودیان در مواقع بصورت همزمان را تامین کند.

سامانه مودیان مالیاتی فراریان مالیاتی را شناسایی می کند

عضو اسبق  شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران  اظهار داشت: اگر این سامانه در سال ۱۴۰۱ موفق عمل کند دولت به درآمد های بسیار زیادی دست رسی پیدا خواهد کرد. برای مثال درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۳۹۵ چیزی حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است که پیش بینی میشود این درآمد حتی با وجود رکود اقتصادی شدید در سال ۱۴۰۱ به ۵۲۱ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. زیرا این سامانه توانایی شناسایی مودیان بزرگ را داشته و مانع فرار مالیاتی می شود.

نرخ مالیاتی به ۱۵ درصد کاهش می یابد

عضو اسبق  شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران در خصوص وصول مالیات با روش فعلی بر مبنای ۲۵  درصد از عملکرد و غیر منصفانه بودن نرخ فوق با راه اندازی سامانه مالیاتی گفت: درست است. البته اصلاحیه ای در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ به مجلس ارائه شد که این درصد به ۱۵ تقلیل یابد که هنوز تصویب نشده است. این نرخ در کشورهای توسعه یافته ۸ لی ۱۰ درصد است ولی در عوض نرخ ارزش افزوده  در کشورهای توسعه یافته تا نرخ ۱۹ تا ۲۰ درصد می باشد.

از تورم مالیات گرفتن منصفانه نیست

غلامحسین دوانی عضو برجسته جامعه حسابداران رسمی ایران در گفت‌وگو با درآمد نیوز در خصوص شناسایی مودیان مالیاتی و وصول مالیات در سال جاری گفت: مزیت برنامه آزمایشی امسال این بود که دو میلیون مودی شناسایی شدند. مزیت دوم این بود که رابطه مودی را با ممیز مالیاتی قطع کرد و مزیت سوم اینکه مبلغی حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان توانستند از مشاغل مالیات دریافت نمایند.

غلامحسین دوانی اشاره داشت: در راستای هوشمند سازی سیستم های مالیاتی امسال سازمان مالیاتی از یک ابزار ساده برای تشخیص مالیات مشاغل با درامدهای تا سقف ۴۸ میلیاردریال استفاده کرد که بالنسبه موفق عمل کرد. بدین معنی که سازمان برای تشخیص مالیات مشاغل سال ۱۴۰۰ اعلام نمود که هرکس تا سقف چهار میلیاد و هشتصد تومان فروش کرده است، در صورت تمایل به ثبت نام درسامانه، مالیات آنها توسط سامانه تعیین می شود. به این صورت که با وارد کردن شناسه اقتصادی، میزان دقیق درامد مودی تعیین می شد و بر اساس آن مالیات تعیین می شد. در صورتی که مودی میزان مالیات برآوردی  را می پذیرفت بدون فوت وقت برگه تشخیص وی صادر می شد. ولی اگر مودی تایید نمی کرد باید اظهارنامه  را طبق روال سابق تحویل می داد تا توسط ماموران مالیاتی  بررسی شود.

در هیچ کجای دنیا از تورم مالیات نمی گیرند ولی در ایران این کار انجام می دهند

غلامحسین دوانی بیان داشت؛  مزیت برنامه آزمایشی امسال این بود که دو میلیون مودی شناسایی شدند. مزیت دوم این بود که رابطه مودی را با ممیز مالیاتی قطع کرد و مزیت سوم اینکه مبلغی حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان توانستند از مشاغل مالیات دریافت نمایند.که طبق تجربه تا به حال چنین رقمی بی سابقه بوده است و تا به حال از مشاغل نهایتا ده هزار میلیارد مالیات اخذ شده بود.

خبر نگار درآمد نیوز با اشاره بر اینکه مالیات عایدی بر سرمایه  اجرایی شده است عدم اطلاع مودیان از نگهداری مستندات سالهای قبل مشکلاتی را برای انها ایجاد کرده است. نظر شما در خصوص این رسیدگی، توسط سازمان امور مالیاتی چیست؟

باید گفت که خود مالیات نوعی تورم میباشد. اگر شما از تورم مالیات بگیرید منصفانه نیست. در هیچ کجای دنیا از تورم مالیات نمی گیرند ولی در ایران این کار را می کنند. به عنوان مثال شما اتومبیلی را به مبلغ ۵۰ میلیون تومان قبلا خریده اید که به خاطر تورم قیمت آن به یک میلیارد تومان رسیده است. روزی این طرح مالیات برای ماشین های لوکس تعریف شده بود در صورتی که امروزه ماشین های تولید داخل با رشد تورم  بسیار گران قیمت شده اند، یا برای مثال ملکی را زمانی فردی ۱۰۰ میلیون تومان خریده بود ولی حالا نرخ آن به ۳ میلیارد رسیده است ، حال مودی که حتی توان تعمیرات  منزل خود را ندارد چگونه مالیات بر ملک خود را بپردازد.

مشاور مالیاتی اتاق بازگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بیان داشت: همانطور که می دانیم یکی از وظایفی که سازمان مالیاتی دارد تنظیم گری بازار است. به عنوان مثال مالیات را بر خانه های خالی می گیرد تا مالک مجبور شود ملک را ارائه دهد تا قیمت اجاره را در سال تنظیم نماید. اما متاسفانه باید اذعان کرد که برخی سازمان های دولتی در اجرای سیاست های تنظیم گری موفق نبوده است. در واقع اخذ ۵۲۱ هزار میلیارد مالیات در سال ۱۴۰۱ نشات گرفته از همین شرایط تورمی می باشد.

سپرده های بانکی مشمول مالیات می شوند

او تاکید نمود شرایط تورم اقتصاد کشور را نابسامان کرده است. برای مثال صاحبان املاک اجاره ای دیگر ودیعه نمی خواهند و در عوض آن طلب اجاره ماهیانه می کنند، زیرا می دانند اگر سرمایه خود را در بانک بگذارند سود زیادی به آن تعلق نمی گیرد.به این دلیل که در اصلاحیه قانون مالیات ها سپرده های بانکی نیز مشمول مالیات می شوند. در پیش نویس اصلاحیه مالیاتی امسال پایه ای به عنوان پایه مالیاتی تعریف می کنیم. به این معنی که تا سقف این پایه هر کس درآمدی داشته باشد از پرداخت مالیات معاف است. حال اگر سپرده بانکی دارید تا دو برابر این پایه سودش از پرداخت مالیات معاف می شود ولی از الباقی ۱۰% مالیات باید کم شود.اگر حقوق بگیر باشید تا دو برابر پایه برای خود، یک پایه برای همسر و برای هرکدام از فرزندان ۶۰ درصد پایه از پرداخت مالیات معاف هستید.

بخشنامه جدید بررسی  تراکنش های بانکی که از فروردین ماه سال ۱۳۹۹ ابلاغ شد بسیاری از مشکلات قبلی مودیان را  با توجه به رسیدگی سازمان امور مالیاتی که از سالها ی۹۳  را شروع نمودند مرتفع نمود بویژه آنکه در این خصوص ماه گذشته رییس سازمان امور مالیاتی اختیاراتی به مدیرکل مالیاتی مبنی اعمال تخفیف های خاص را ابلاغ نمود. از این اختیاردهی اینگونه برداشت شد که سازمان نظام مالیاتی به نوعی از مواضع خود عقب نشینی کرده است. آیا چنین است؟

دوانی توضییح داد: بطور یقین خیر زیرا آن بخشنامه رییس سازمان امور مالیاتی چنین هدفی را دنبال نمی کند. بخشنامه ای به تاریخ سی و یک فروردین ۱۳۹۹ توسط  رییس سابق سازمان امور مالیاتی صادر شد که مدعی بود کلیه پول هایی که وارد بانک می شود درآمد نمی باشد. بنابرین اگر پولی از خرید و فروش ملک و سهام و امثالهم وارد حسابی شده باشد (البته با ارائه مدارک لازم جهت اثبات ادعا) چون مالیاتش قبلا کسر شده است از پرداخت مجدد معاف می گردد. یا اگر پولی از خویشاوندانی چون والدین دریافت شده از پرداخت مالیات معاف می باشد.

بنابرین اگر پول های به حساب بانکی واریز شده حاصل از درامد مالیات داده شده باشد (البته در صورت ارائه ادله قابل قبول) چون مالیات آنها قبلا کسر شده از پرداخت مالیات مجدد معاف می گردد. بنابرین رییس سازمان امور مالیاتی بیان داشته ند از حدس و گمان خودداری کنید. همچنین ایشان اظهار داشته اند از بررسی درامدهای قبل از سال ۱۳۹۵ چشم پوشی کنید.

عضو پیشین شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران در خصوص اطلاع مودیان از رسیدگی به تراکنش های بانکی گفت: ما فرضمان بر این است که این فعال اقتصادی یا می داند که دلیل آمدن پول به حسابش چه بوده و یا اگر نمی داند باید از کسی که می داند کمک بگیرد.  برای مثال در حساب بانکی یک منشی ساده یک فعال اقتصادی تحصیلکرده مبلغ قابل توجهی قرار داشت که باعث مشکوک شدن دستگاه های خاص نظارتی به او شد.

اما پس از انجام تحقیقات مشخص شد که کارت بانکی او در دست آن پزشک بوده و هرماهه مبالغ هنگفتی  به حساب ایشان واریز می کرده است. جالب است که بدانید پس از اقرار منشی آن فعال اقتصادی رقمی بسیار هنگفت بابت مالیات پرداخت کرده بود و التماس دعا داشته نامش رسانه ای نشود یا در مثالی دیگر از بازاریابی نام برد که دانسته یا نادانسته دستگاه پوز خود را در اختیار همسایگانی که دستگاه پوز نداشتند قرار داده بود، و یا بانویی از جنوب کشور که در زمان احمدی نژاد۱۷۰ ماشین لوکس به نامش بود در حساب بانکی ایشان تنها مبلغی معادل ۶۰ هزار تومان بود. درست است که عدم اطلاع از قوانین جرم نیست اما مانع از مجازات هم نیست. مثلا اگر ما چراغ قرمز را نبینیم و از آن عبور کنیم از پرداخت جریمه معاف می شویم؟

آل کاپون هم نتوانست فرار مالیاتی کند

دوانی تاکیدداشت:  فراموش نشود که تقریبا نزدیک ۳۰۰۰ شرکت کاغذی پس از اجرای طرح قانون ارزش افزوده لو رفتند. که عده ای آگاهانه یا ناآگانه کارت ملی خود را در ازای دریافت مبلغی بصورت اجاره به سایر اشخاص داده بودند  تا از نام آنها برای ثبت شرکت استفاده شود. در هیچ کجای دنیا چنین اتفاقی نمی افتد، ولی چون در ایران معیشت مردم به خطر افتاده است متاسفانه مردم چنین ریسک های پرخطری را متحمل می شوند. در خارج از کشور اینگونه خلاف ها به عنوان جرم جنایی شناخته می شوند و برای آنها مجازات های سنگین در نظر می گیرند. مثال دیگر آلکاپون رهبر مافیا را شامل می شود که ده ها بار توسط اف بی آی بازداشت شده بود ولی هر بار با زیرکی وکیلش آزاد میشد اما یک بار در سازمان مالیاتی دچار خطا شد و بنابراین به جرم پول شویی به ۳۰ سال زندان محکوم شد و اتفاقا هنگام سپری کردن دوران محکومیت خود در زندان دارفانی را وداع گفت. اما متاسفانه در ایران با وجود تعداد متعدد پرونده های فساد حتی برای مثال یک نفر به دلیل جرم فرار مالیاتی بازخواست نشده است برای مثال میتوان از پرونده های بزرگ بدهکاران کشور نام برد که هزاران میلیارد تومان منابع بانکی را بکارهای سودآورتزریق و یا خروج سرمایه نموده ولی دهشاهی هم مالیات نداده بودند.

عدالت، انصاف، کارایی سه رکن اصلی نظام مالیاتی است

دوانی در خصوص سه رکن مالیاتی اظهار داشت: نظام مالیاتی سه ویژگی دارد. اول، عدالت مالیاتی به این معنی که هر که بامش بیش برفش بیشتر.  دوم، انصاف مالیاتی یعنی بر اساس قانون ممکن است مالیات از کسی کم تر یا اصلا گرفته نشود مثلا مردم سیستان و بلوچستان از معافیت ۵۰ درصدی مالیاتی به دلیل محرومیت برخوردار می گردند. سوم کارایی مالیاتی است یعنی فرآیند مالیات ستانی برمبنای فایده- هزینه باشد و بتوانند در کمترین زمان ممکن مالیات را از مودیان بستاند. اما تقریبا نظام مالیاتی ایران از دوره پهلوی تا به حال ۳۰ درصد از پول هایی را که می گیرد مالیات سنوات قبل است.  ولی آقایان آن را به حساب وصولی سال در نظر می گیرند.

دوانی تصریح نمود : در نظام مالیاتی خودی و غیر خودی وجود ندارد و همگان  در آن مودی نامیده می شوند. فقط در ایران است که گاهی جای واژه جنسیت استفاده می شود آن هم به این دلیل که در ایران  زن نصف مرد ارث می برد. در شفافیت نظام مالیاتی همه مودیای باید ۲۵% از سود خود را به عنوان مالیات پرداخت کنند. تبعیض خود فساد آور است.

هر دو گفت‌وگو به نقل از درآمد نیوز، دهم مرداد 1401