ایجاد هیأت استانداردهای بین‌المللی پایداری و تلاش‌های کمیسیون بورس و اوراق بهادار برای وضع الزامات حاکم بر افشای ریسک تغییرات آب‌وهوایی سبب شده است مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی (ESG) به موضوعی مهم برای تهیه‌کنندگان صورت‌های مالی و حسابرسان تبدیل شود.

تهیه‌‌کنندگان صورت‌های مالی و حسابرسان باید به این مسائل مسلط باشند. با توجه به اینکه ریسک‌ها و فرصت‌های مربوط به تغییرات وضعیت آب‌وهوا، سرمایه‌ی انسانی و دیگر عوامل مربوط به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، امروزه بر کسب‌وکارها و محیط عملیاتی تأثیر می‌گذارند و همچنین تأثیری عمده‌ای بر صورت‌های مالی دارند، تهیه‌کنندگان صورت‌های مالی و حسابرسان باید آن‌ها را مدنظر داشته باشند.

ریچارد دیویسن، حسابدار رسمی و مدیر بخش خدمات حرفه‌ای منطقه‌ای نرث‌ایست در مؤسسه‌ی آر اس‌ام آمریکا و مدیر بخش خدمات اطمینان‌بخشی در کارگروه زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی است که ملاحظات حسابرسان درباره‌ی مسائل مربوط به تغییرات آب‌وهوایی در صورت‌های مالی را در یکی از فصل‌های راهنمای عمل مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، تدوین کرده است. وی اذعان کرد، حسابرسان باید درباره‌ی لزوم افزایش توانایی خود در شناسایی تحریفات بااهمیت (در ارتباط با مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی) آگاه باشند.

در این رهنمود، بر مسائلی تأکید می‌گردد که حسابرس باید درباره‌ی سیاست‌ها و رویه‌های مدیران در خصوص مسائل زیر بداند:

• شناسایی اطلاعات درباره‌ی مسائل مربوط به تغییرات آب‌وهوا که ممکن است بر صورت مالی واحد تجاری تأثیر بگذارد؛

• ارزیابی ریسک‌های تحریفات بااهمیت در صورت‌های مالی در نتیجه این مسائل؛

به‌علاوه، این راهنمای عمل درباره‌ی چگونگی بررسی و ارزیابی واکنش حسابرسان به مسائل مربوط به تغییرات آب‌وهوایی، در حسابرسی صورت‌های مالی طبق استانداردهای عمومی پذیرفته شده در آمریکا، توضیحاتی ارائه می‌کند.

عواملی که باید در نظر داشت

طبق گزارش مرکز کیفیت حسابرسی (CAQ) شرکت‌ها باید مسائلی را که به شکلی معقول بر صورت‌های مالی تأثیر دارند، در نظر داشته باشند. موقعیت‌هایی که ممکن است الزامات گزارشگری مالی درباره‌ی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی صدق کند، از جمله ماهیت کسب‌وکار، صنعت، موقعیت جغرافیایی شرکت، انواع معاملات برجسته و سطح اهمیت ریسک آن کسب‌وکار، که ممکن است فرق داشته باشد. به عنوان نمونه، ریسک‌های آتی مربوط به تغییرات آب‌وهوایی که احتمال دارد بر صورت مالی تأثیر داشته باشند شامل مخاطرات فیزیکی (مثل آسیب احتمالی به تأسیسات به دلیل بدی آب‌وهوا و یا سیل) و یا ریسک‌های مربوط به حرکت تدریجی اقتصاد به‌سوی کاهش آلایندگی کربنی باشد که منجر به تغییراتی در ارزیابی کاهش ارزش یا عمر مفید دارایی‌ها می‌شود.

دیویسن اذعان کرد، در پیش‌بینی‌هایی که احتمال دارد بر ارزش منصفانه یا دیگر برآوردهای حسابداری اثرگذار باشند، ممکن است توجه به مسائل مربوط به تغییرات آب‌وهوا اهمیت یابد. وی افزود این مسائل باید در مواردی همچون ارزیابی تداوم فعالیت یا زیان کاهش ارزش موجودی‌ها یا دارایی‌ها در نظر گرفته شوند. به گفته‌ی وی، با توجه به این‌که وام‌دهندگان یا سرمایه‌گذاران ممکن است از شرکت‌ها انتظار داشته باشند از برخی دستورالعمل‌های زیست‌محیطی پیروی کنند، احتمال دارد مسائل مرتبط با تغییرات آب‌وهوا بر توانایی شرکت در افزایش سرمایه نیز مؤثر باشند.

جیم برتن، حسابدار رسمی و از مدیران مؤسسه‌ی گرنت تورنتون درباره‌ی با گزارشگری پایداری و مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، اظهار کرد، باید بدانیم شرکت‌ها ممکن است اطلاعات مربوط به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی را در موقعیت‌های مختلف و با پیروی از چندین قالب موجود گزارش کنند. گزارش مرکز کیفیت حسابرسی (CAQ) که وابسته به انجمن حسابداران رسمی آمریکاست، حاکی از آن است که 95 درصد از شرکت‌های عضو 500 شرکت برتر بورسی، گزارش‌های مفصلی درباره‌ی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی منتشر کرده‌اند که فراتر از گزارش‌های ارائه شده به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در قالب یک گزارش عادی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، پایداری، مسئولیت شرکتی و گزارش‌های مشابه بوده است. 5 درصد دیگر از شرکت‌های عضو فهرست مذکور، هم عمدتاً اطلاعات سطح بالای مربوط به سیاست‌گذاری‌های خود در این زمینه را در پایگاه‌های اینترنتی خود منتشر کرده بودند. اطلاعات مربوط به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی ممکن است در بخش بحث و تحلیل‌های مدیریت در گزارش‌های سه‌ماهه و یا سالانه نیز گزارش شوند. زمانی که گزارش درباره‌ی صورت مالی شرکت از بابت این اطلاعات نیازمند بازنگری است، حسابرس مسئولیت بررسی ریسک‌های درون سازمان و محیط اطراف آن را بر عهده دارد که ممکن است شامل بررسی انطباق داده‌های دیگر با صورت‌های مالی شرکت نیز بشود.

بررسی اقدامات برنامه‌ریزی‌شده در خصوص مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی نیز مهم است. تعهدات واحد تجاری درباره‌ی تغییرات آب‌وهوا، همچون کاهش آلایندگی کربنی در آینده، ممکن است مستلزم صرف هزینه و تغییر در خطوط تولید، مجاری توزیع و ارزیابی موجودی‌ها باشد. برتن اظهار داشت ممکن است لازم باشد حسابرس از آن تعهدات و تأثیر این تغییرات بر افزایش ریسک‌ها یا ایجاد مغایرت با اطلاعات صورت‌های مالی آگاه باشد.

برنامه‌های شرکای تجاری درباره‌ی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی نیز ممکن است بر یک کسب‌وکار تأثیر بگذارد. مثلاً اگر مشتری تعهدی را درباره‌ی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی به شرکت تحمیل ‌کند، ممکن است آن شرکت ملزم شود محیط تولید خود را اصلاح کند تا با انتظارات مشتری هماهنگ شود و به‌عنوان نمونه، تولید کربن خود را کاهش دهد. برای مثال برتن به صنعت خودرو اشاره کرد که در آن تصمیم خودروسازان برای کنار گذاشتن خودروهای بنزینی پس از یک تاریخ مشخص ممکن است بر کل زنجیره‌ی تولید تأثیر بگذارد.

همراهی با تغییرات

دیویسن اعلام کرد اگرچه مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی ملاحظات جدیدی برای حسابرسان ایجاد می‌کنند، اما الزاماتی که حسابرسان در واکنش به این مسائل باید رعایت کنند اکنون نیز در دستورالعمل‌ها وجود دارند. به گفته‌ی وی حسابرسان باید نسبت به عوامل بااهمیت مربوط به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی آگاه باشند تا بتوانند درک کنند که آیا آن‌ها تأثیری جدی بر صورت‌های مالی دارند و آیا ریسک تحریفات بااهمیت را در بر گرفته‌اند یا خیر. با تکیه بر دانش حسابرسان درباره‌ی صنعت مربوطه، پرسش‌های آن‌ها می‌تواند شامل این باشد که آیا ارزیابی مدیران به اندازه‌ی کافی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی را در شامل شده است، آیا آن ارزیابی کامل است و آیا اقدامات تکمیلی در خصوص این ارزیابی لازم است یا خیر.

برای توجه به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، مؤسسه‌ی گرنت تورنتون برنامه‌هایی طراحی می‌کند که ملاحظات کلی مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی را برای مشتریان و زمینه‌ی فعالیت آن‌ها تفکیک می‌کند. برتن اظهار کرد، ما این برنامه‌ها را در اختیار کارکنان خود قرار می‌دهیم تا به آن‌ها کمک کنیم ریسک‌های پیش‌روی کسب‌وکارهای تجاری را که ممکن است منجر به تحریفات بااهمیت شوند، شناسایی کنند.

بهترین توصیه این است که در شناخت تأثیرات کنونی و قریب‌الوقوع مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، پیش‌دستانه عمل شود. این کار مستلزم شناخت عوامل زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی در شرکت و محیط فعالیت کسب‌وکار است که شامل محیط قانونی و تجاری هر صنعت می‌شود. برتن با اشاره به تحولات و تعهدات سازمان‌ها اذعان کرد، این مسئله‌ای این نیست که تصمیم‌گیری درباره‌ی آن به بیش‌تر از یک دهه‌ی آینده موکول شود.